Басым салалар
Металлургия және тау-кен өнеркәсібі
Облыс аумағында металлургияда кеңінен қолданылатын пайдалы
қазбалылар – хром, никель, титан, мырыш, мыс, алюминий қоры бар.
Айта кету керек, металл бағасы 2021 жылдан бері оң динамика көрсетті, бұл салаға инвестиция ағынын ынталандыруы мүмкін.
Облыста өндірілетін барлық рудалардың ішінде хром негізінен қорытпа өндірісінде қолданылады. ТҰК Казхром тобына кіретін Донской кен-байыту комбинатында өндірілген хром рудасының басым бөлігі топтың Ақсу (Павлодар облысы) және Ақтөбе қаласындағы ферроқорытпа зауыттарына жіберіледі, ал қалған бөлігі экспортталады.
Облыста сонымен қатар тазартылған мыс өндіріледі, құю қызметтері көрсетіледі, бірақ барлық металлургиялық өнімдердің 99%-ы ферроқорытпалар, атап айтқанда феррохром – темірдің хроммен қорытпасы.
Металл бағасы Қытайдың өнеркәсіптік дамуымен тығыз байланысты, өйткені метал кендері мен концентраттарының әлемдік импортының 50%-дан астамы осы елден келеді. Қытайдағы қарыздық жүктеменің артуына және 2020 жылы құрылыс секторының өсу қарқынының баяулауына байланысты металға әлемдік сұраныстың баяулады. 2021 жылдан бастап негізгі металдарға сұраныстың қалпына келуі байқалды.
Болжамдық деректерге сәйкес, 2022-2024 жылдарға арналған Қазақстан өнеркәсібінің орташа өсу қарқыны 2,7%-ды құрайды. Бұл ретте металлургияның орташа өсу қарқыны өнеркәсіптік өсімнен 2 есе асып түсіп, 5,4%-ды құрайды. Саланың өсуі негізгі металдарға бағаның болжамды тұрақталуымен, мұнай-газ секторының дамуымен және соның нәтижесінде металл құбырларға сұраныстың артуымен байланысты.
Жақын арада Қазақстанда, атап айтқанда Ақтөбе облысында әлемдік сұраныстың артуына байланысты металлургия өнімдері өндірісінің одан әрі өсуі болжануда.
Тартымды тауашалар
Химия және мұнай өнеркәсібі
Мұнай-газ өнеркәсібі Ақтөбе облысының өнеркәсібінде айтарлықтай үлесті құрайды.
«ҚазМұнайГаз» АҚ ҰК мәліметтері бойынша Қазақстанның барлық көмірсутек ресурстарының 5,6%-ы Ақтөбе облысында орналасқан. Облыста 25-ке жуық мұнай-газ кен орындары ашылды, ең ірілері Жаңажол, Кеңқияқ және Солтүстік Трува.
Ақтөбе облысының мұнай бассейндерінің ерекшелігі олардың геологиялық құрылымдағы даралығы болып табылады: тұз үсті және тұзасты құрылымдардың болуы. Сонымен қатар, тұзға дейінгі құрылымдар Атырау және Маңғыстау облыстарындағыдай терең емес.
Мұнай өңдеуге ірі инвестициялар, ірі кен орындарындағы өндірісті кеңейту, бұрғылауда жаңа технологияларды қолдану, соның ішінде көлденең бұрғылау
және гидравликалық жаруда проппантты қолдану, сонымен қатар Қытай нарығына шығу саланың өсуін қамтамасыз ете алады.
Электр энергиясын өндіру
Электр қуатымен қамтамасыз етуде инвестиция көлемі жылдан жылға оң динамиканы көрсетуде.
Елдегі электр энергиясы көлемінің айтарлықтай үлесі жылу және көмірмен жұмыс істейтін газ турбиналық электр станциялары (88,7%), ал Ақтөбе облысында электр энергиясын өндірудің негізгі шикізаты – газ. Жаңартылатын энергия көздері Қазақстандағы жалпы электр энергиясының 8%-ын құрайды. Жаңартылатын энергия көздері жоғары инвестициялық шығындарды талап етеді және арзанырақпен жанармаймен бәсекелесе алмайды.
Ел экономикасының одан әрі дамуы электр энергиясының тапшылығы бар аймақтарда, соның ішінде Ақтөбе облысында қосымша энергия өндірісінің көлемін қажет етеді.
Ақтөбе облысы дәстүрлі индустриялық дамыған өңір болып табылады. Қазіргі уақытта аймақта ірі электр энергиясын өндірушілердің жоқтығына байланысты электр энергиясына тапшы.
Ақтөбе облысында газбен жұмыс істейтін төрт электр станциясы бар. Дегенмен, бұл тұрарлық төрт электр станциясының үшеуі өз кәсіпорындарының өндірістік қажеттіліктері қанағаттандыру үшін жұмыс істейтінін ескеру қажет. Газдың үлкен қорына байланысты облыс электр газда жұмыс істейтін станцияларының құрылысына үлкен көңіл бөледі.
Тартымды тауашалар
Құрылыс және құрылыс материалдарын өндіру
Құрылыс көлемінің одан әрі өсуі және тиісінше құрылыс материалдарына сұраныстың өсуі күтілуде. Өсудің негізгі драйверлері аймақтағы қолайлы демографиялық жағдай және тұрғын үй бағдарламаларын жүзеге асыру болады.
Жас отбасылар саны да артып келеді. Халықты қолдау және баспананың қолжетімділігін арттыру мақсатында мемлекет бірқатар тұрғын үй/ипотекалық бағдарламаларды әзірлеуде.
Құрылыс материалдары секторында өндіріс көлемін ұлғайту және экспортты ілгерілету үшін Ақтөбе облысының әкімдігі мен «Kazakh Invest» ұлттық компаниясы инвестиция тарту бойынша жұмыс жүргізуде.Жақын арада облыс нарықтың ішкі сұранысын 100 пайызға қамтамасыз етеді деп жоспарлануда.
Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы Ақтөбе облысы экономикасының негізгі салаларының бірі болып табылады.
Ауыл шаруашылығындағы инвестициялық жобалар Қазақстан Республикасындағы жүзеге асыруға арналған басым іс-шаралар тізімінде.
Соңғы жылдары облыста ауыл шаруашылығына негізгі капиталдағы инвестиция көлемі айтарлықтай артқан үшін бұл саланың инвесторларға жоғары тартымдылығын көрсетеді.
Облыстың ауыл шаруашылығы негізінен мал шаруашылығына бағытталған.
Облыста егілетін негізгі дақыл – бидай.
Жақын арада ауыл шаруашылығы өндірісінің одан әрі өсуі болжануда.Жаһандық сұраныстың
артуына байланысты Ақтөбе облысының ауыл шаруашылығы өнімдері үшін қолайлы
болмақ.
Тамақ өнеркәсібі
Таяу болашақта азық-түлік өнімдері мен сусындарға жергілікті және жаһандық сұраныстың өсуіне және келесі факторларға байланысты Қазақстанда, атап айтқанда Ақтөбе облысында азық-түлік өндірісінің одан әрі өсуі болжануда:
Халықтың өсуі
Халық санының өсуі орта мерзімді перспективада азық-түлік тауарларына сұраныстың тұрақты өсуін қамтамасыз етеді. Халық санының өсуінің ұзақ мерзімді болжамдары да Қазақстан үшін де, аймақ үшін де оңды.
Мемлекеттік қолдау
Үкімет экономиканы әртараптандыру және өндіруші өнеркәсіп өнімдерінің өндірісіне тәуелділікті азайту саясатын белсенді түрде жүргізуде. Осыған байланысты өңдеу өнеркәсібін, әсіресе, тамақ өнеркәсібін дамытуға мемлекет тарапынан зор қолдау көрсетілуде.
Ауыл шаруашылығы өндірісінің өсуі
Қазақстандағы және Ақтөбе облысындағы ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің өсуі тамақ өнеркәсібін азық-түлік пен сусындарға сұранысты қанағаттандыру үшін жеткілікті шикізатпен қамтамасыз етеді.
Фармацевтикалық өнеркәсіп
Өткен жазда Қазақстанда басталған коронавирустық пандемия және оның бірінші толқыны туралы хабарландыру отандық фармацевтикалық нарықтың жалпы көрінісіне айтарлықтай әсер етті. Осылайша, IQVIA халықаралық аналитикалық компаниясының мәліметтері бойынша, медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін бөлшек саудада өткізу мен сатып алуды ескере отырып, қазақстандық фармацевтикалық нарықтың құны 2020 жылдың 11 айында ұқсас көрсеткішпен салыстырғанда 22%-ға өсті. өткен жылдың кезеңі. Бұл ретте бөлшек сауда сегментінде фармацевтикалық өнімдерді сату көлемі 18%-ға өсті.
2020 жылғы нарықтың оң динамикасының негізгі факторлары дәрі-дәрмекке сұраныстың күрт артуы, олардың құнының өсуі және жаңа препараттардың пайда болуы болды. Коронавирустық пандемияға байланысты нарықта коронавирустың алдын алуға және оның салдарын бақылауға көмектескен көптеген жаңа дәрілер пайда болды. Әдетте, нарықта жаңа препараттар ұзақ уақыт бойы пайда болады, бірақ пандемия жағдайында уақыт шеңбері айтарлықтай қысқарды, бұл дәрі-дәрмек құнына әсер етті.
Егер 2019 жылы отандық тауар өндірушілердің үлесі ақшалай түрде 14%-ды құраса, 2020 жылдың соңына қарай бұл көрсеткіш Қазақстан Республикасының жалпы фармацевтикалық нарығының 16%-ға дейін өсті. 2019 жылмен салыстырғанда ОТП өндірісінің құндық мәнде 39%-ға артуы байқалады (бюджет сегментінің өсуі 48%-ға, бөлшек сауда – 28%).
2019 жылдың қорытындысы бойынша фармацевтикалық өнімдерді экспорттаушы елдердің әлемдік рейтингінде (https://www.worldstopexports.com) Қазақстан 116 елдің ішінде 72-орынға ие болды, бұл отандық өндірушілердің экспорттық бағдарының төмендігін көрсетеді. Соған қарамастан, дәрі-дәрмек өндірісіндегі кәсіпкерлік бастамаларды қолдау бойынша белсенді мемлекеттік саясаттың арқасында жергілікті өндірушілерден түсетін көлемнің ұлғаюы байқалады, мұнда барлық өндірілген өнімнің 70%-ға жуығы мемлекеттік арна арқылы өткізіледі. Өндірілген көлемге мемлекеттік кепілдік ОТП-ға өндірісін кеңейтуге және жаңа нарықтарды игеруге мүмкіндік береді. Бұған соңғы 5 жылда экспорттың орташа көлемінің ұлғаюы дәлел, ол 34 млн АҚШ долларын құрады, экспорттың 80%-ы Ресей Федерациясына жіберіледі.
Жалпы, 2020 жылдың соңында Қазақстандағы экономикалық өсудің негізгі драйверлерінің бірі құрылыспен (+ 11,2%) және өңдеу өнеркәсібімен (+ 3,9%) қатар фармацевтика (47%) болды, олардың өсуі автомобиль жасау есебінен болды. өнеркәсіп (52 ,5%). Бұл ретте фармацевтикалық өнеркәсіптің ДҰҚ-дағы үлесі 0,45%-ды құрады.
Бір дистрибьютордан сатып алынған заттардың саны 2010 жылы 804 атаудан 2021 жылы 1,8 есеге 1439 тауарға дейін өсті. Ағымдағы жылғы сатып алу рәсімдерінің қорытындысы бойынша сатып алудың жалпы көлеміндегі үлес салмағы бойынша бірінші орында отандық өнім, екінші орында неміс өнімдері тұр.